Mleczko pszczele.

Czy istotnie przedłuża życie? Pierwsze wiadomości o mleczku pszczelim pochodzą z 1672 roku. Zawdzięczamy je holenderskiemu lekarzowi i przyrodnikowi Johannowi Swammerdamowi. Pół wieku później francuski fizyk i przyrodnik, wynalazca termometru spirytusowego, René Antoine Ferchault de Reaumur podjął próby badania mleczka pszczelego przeprowadzając z nim doświadczenia na ssakach. Pozytywne wyniki jego doświadczeń spowodowały wzrost zainteresowania właściwościami leczniczymi mleczka. Naukowcy rozważali – mając na uwadze wpływ mleczka pszczelego na rozwój i długowieczność matki pszczelej – czy daje ono możliwość przedłużenia życia ludzkiego, a przynajmniej odmłodzenia pewnych organów człowieka. Wzrost zainteresowania mleczkiem pszczelim zapoczątkowało wydanie w 1953 r. broszurki francuskiego pszczelarza dr. A Caillas pt. ,,Pszczoły źródłem młodości i witalności”. Wówczas wiele pasiek, głównie we Francji, przestawiono na produkcję tego pszczelego specyfiku.Już wcześniej jednak Francuz Chauvin odkrył w mleczku pszczelim substancję wzrostową, inni uczeni spostrzegli jego znaczenie w leczeniu nerwic oraz zaczęli badać wpływ mleczka na powstrzymywanie procesów starzenia czy jego roli w leczeniu rozstrojów nerwowych. Badano właściwości lecznicze tego specyfiku w chorobach krwi i nadnerczy. W tym też czasie dokonywano doświadczeń z zastosowaniem mleczka w pediatrii, w pielęgnacji wcześniaków i dzieci niedożywionych, a także w leczeniu neuropsychoz oraz chorób krwi. Wówczas stwierdzono w mleczku pszczelim obecność witaminy B12 odkrytej wcześniej w 1948 roku w wątrobie. To wtedy zaczęto też leczyć mleczkiem pszczelim wrzody na dwunastnicy. Badania trwają nadal. Przeprowadza się je w krajach byłego Związku Radzieckiego, Rumunii, Jugosławii, w Chinach, Japonii, we Włoszech, Belgii, Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, w Kanadzie, Niemczech, w Polsce i w wielu innych krajach. Cena mleczka pszczelego była i jest nadal bardzo wysoka. U nas zaczęto je doceniać już pół wieku temu.

Najlepszy pokarm dla matki pszczelej.

Okazało się, że na rozwój matki, pochodzącej z tego samego jaja, z którego rozwija się pszczoła robotnica, wpływa rodzaj i jakość podawanego jej pokarmu – właśnie mleczka. Podczas gdy larwy pszczół i trutni karmione są mleczkiem tylko przez trzy pierwsze dni, larwa matki pszczelej żywi się nim przez cały okres żerowania, aż do chwili zasklepienia w mateczniku. W dodatku mleczko podawane larwie matecznej jest wzbogacone substancjami, których ilość w mleczku przeznaczonym dla larw pszczelich jest kilkakrotnie mniejsza. Pożywieniem jedno-, dwu- i trzydniowych larw pszczelich i trutowych jest wydzielina gruczołów gardzielowych młodych, 3-10 -dniowych pszczół karmicielek, zwana właśnie mleczkiem pszczelim. Gruczoły te stanowią część układu pokarmowego pszczoły. Mieszczą się one w przedniej części głowy. U matek są w zaniku, zaś trutnie nie posiadają ich wcale. Gruczoły gardzielowe zaczynają się rozwijać w pierwszym dniu życia pszczoły. Młode pszczoły osiągają zdolność produkcyjną mleczka na 3-4 dzień po wylęgu, a szczyt ich możliwości produkcyjnej przypada na 6-10 dzień życia. W tym okresie komórki gruczołów są w pełni rozwinięte. Na rozwój i czynność wydzielniczą gruczołów gardzielowych wpływa spożywanie przez pszczoły karmicielki znacznych ilości pyłku kwiatowego – pierzgi, przy czym o jakości mleczka decyduje głównie jego roślinne pochodzenie. Począwszy od 10-12 dnia życia pszczoły zdolność wydzielnicza jej gruczołów zaczyna maleć. U pszczół wygryzionych w okresie jesieni gruczoły gardzielowe zaczynają funkcjonować dopiero pod koniec zimy. Gdy w rodzinie jest mało młodych pszczół, dochodzi do odtworzenia gruczołów gardzielowych pszczół starych. A kiedy zaś zabraknie pyłku kwiatowego, gruczoły gardzielowe pszczół przestają produkować mleczko. Po przejściu pszczoły karmicielki do funkcji zbieraczki jej wydzielina gruczołów gardzielowych zawiera enzymy – diastazę i inwertazę – niezbędne do przerabiania nektaru na miód.

Właściwości.

Mleczko pszczele jest półpłynną, dość gęstą, mazistą substancją barwy jasnokremowej. Liofilizowane, czyli poddane zamrożeniu (w temperaturze minus 40 °C) i wysuszone w aparacie próżniowym, jest hiroskopijne. Jego kolor staje się niebieskobiały, jasnokremowy, mętnożółty, jasnożółty, czy też brudnoszary – w zależności od rodzaju pyłku kwiatowego jakim karmiły się pszczoły karmicielki. Smak ma cierpko-kwaśny, lub cierpko – gorzkawy, ostry. Zapach mleczka jest słaby, nieco kwaśny, ale bardzo swoisty. Kwasowość według Elsera – pH 4,1-4,8. Rozpuszcza się dobrze w wodzie do gęstości 0,25-0,30 g/ 100 ml, a także w 80% w miodzie kwiatowym, w którym przez dłuższy czas zachowuje swe biologiczne właściwości. Doskonale rozpuszcza się także w eterze, acetonie i alkoholu. Posiada właściwości bakteriobójcze. Jeszcze w rozcieńczeniu 1:1000 hamuje rozwój bakterii (paciorkowców, gronkowców, pałeczki okrężnicy).
Skład chemiczny mleczka pszczelego jest podobny do składu pyłku kwiatowego. Przeprowadzono liczne analizy mleczka pszczelego, ale ich wyniki są bardzo rozbieżne, bierze się to między innymi stąd, że jakość mleczka jest uwarunkowana wieloma czynnikami: wiekiem pszczół karmicielek, rasą pszczół, pożytkiem pyłkowym, pochodzeniem roślinnego pyłku, porą roku itp. Udało się dotąd poznać 97,16 % substancji zawartych w mleczku pszczelim, ale 2,84 % nie zostało dotychczas zidentyfikowanych. Jego analiza wykazała zawartość: 65,1 1% wody i 34,895 suchej masy a w niej: 0,82% popiołu, 12,34% białka, 5,46% tłuszczów, 12,49% węglowodanów, 0,94% soli mineralnych 2,84% substancji nierozpoznanych. Poza tym stwierdzono w mleczku pszczelim obecność aminokwasów, witamin, wielu enzymów, inhibin, kwasów organicznych, steroli, barwników i innych związków chemicznych, jak również szeregu substancji hormonalnych i antybiotycznych.

Witaminy z grupy B występują w nim wszystkie a także inne (w nawiasach podane są symbole witamin i ich zawartość w g na 1 g świeżego mleczka): tiamina, aneuryna (B1 – 6,88-18); ryboflawina, laktoflawina (B2 – 6,0-28); pirydoksyna, adermina (B6 – 2,2-50); kwas pantotenowy (B3 – 89-511); kobalamina (B12 – 0,49-150); kwas foliowy (M – 0,16-0,5); inozyt (78-400); biotyna (H _ 1,7-4,0); niacyna; amid kwasu nikotynowego (PP – 48-140), a w mniejszych ilościach: tokoferol (E); akseroftol (A); kwas askorbinowy (C). Brak w nim witaminy D. Zawartość witamin w mleczku pszczelim wzrasta – i to znacznie w pokarmie podawanym larwie pszczelej. Wartość odżywczą mleczka pszczelego jest wielokrotnie większa od wartości odżywczych mleka krowiego. Zawarte w mleczku pszczelim substancje są bardzo istotne tak dla organizmu pszczelego, jak i ludzkiego. I tak np.:
Woda – w przyrodzie wszechobecny związek chemiczny, który jest częścią składową organizmu i pozostaje w nim w stałym obiegu. Rozpuszcza części pokarmowe, warunkuje wszystkie przemiany i transportuje liczne substancje w obrębie organizmu. Jest doskonałym regulatorem temperatury ciała.
Białka – organiczne substancje o skomplikowanej strukturze, niezbędne dla rozwoju i wzrostu organizmu. W odróżnieniu od węglowodanów i tłuszczy zawierają azot i dlatego nazywa się je związkami azotowymi. Białka stanowią zasadniczy materiał, z którego jest zbudowana protoplazma i części składowe wszystkich komórek żywego organizmu. Występuje W nich m.in. węgiel, wodór i siarka. Są wrażliwe na ciepło i tracą swą wartość przy 60 °C. W 90% składają się z aminokwasów.
Aminokwasy – są produktem rozkładu białka, jego podstawowym elementem. Są one niezbędne tak dla rozwoju pszczół, jak i człowieka. Do tej pory udało się ustalić skład chemiczny około 40 aminokwasów. Z nich w mleczku pszczelim obecne są: alanina, lizyna, tryptofan, arginina, metionina, walina, cystyna, fenyloalanina, glutamina, glicyna, prolina, kwas, glutaminowy, histydyna, seryna, izoleucyna, treonina, leucyna, tyrozyna, kwas asparginowy, aspargina.
Tłuszcze (lipidy) czyli glicerydy – trójestry gliceryny i wyższych kwasów tłuszczowych stanowią silne źródło energii. Dają jej dwukrotnie więcej niż glicydy i białka. Zawierają witaminy w nich rozpuszczalne oraz sprzyjają ich wchłanianiu. W ulu tłuszcze są niezbędne przy wychowie larw wszystkich trzech postaci pszczół. Odgrywają dużą rolę w procesach odżywiania i rozmnażania komórek.
Węglowodany są bardzo ważne tak dla życia pszczoły, jak i człowieka. Stanowią główne źródło energii. Organizm może je zamieniać na tłuszcze. Rozpuszczają się w wodzie. Obok białka i tłuszczów stanowią pokarm larw pszczelich i pszczół.
Mikroelementy występują w mleczku bardzo licznie, lecz w niewielkich ilościach: sód (Na), bizmut (Bi), złoto (Au), potas (K), żelazo (Fe), wapń (Ca), mangan (Mn), cynk (Zn), miedź (Cu), glin (Al), krzem (Si), magnez (Mg), arsen (As), chrom (Cr), siarka (S), rtęć (HQ), kobalt (Co), chlor (Cl), brom (Br),
Hormony to aktywne substancje chemiczne, wydzielane przez gruczoły dokrewne, mające wpływ na przebieg różnych procesów życiowych organizmu. Jednym z hormonów jest hormon tkanki nerwowej – acetylocholina. Bierze ona udział W przenoszeniu bodźców nerwowych, ma wielki wpływ na przemianę materii, przede wszystkim u matki pszczelej. Wpływa też na poszerzenie naczyń krwionośnych, a więc na obniżeniu ciśnienia krwi, pobudza czynność gruczołów powodując m.in. bogate wydzielanie śliny.
Inhibiny to substancje powstrzymujące wzrost i rozmnażanie się szkodliwych dla pszczoły i człowieka bakterii, a także zabijające je. Są wrażliwe na ciepło i światło. Enzymy są biokatalizatorami, kierują przemianą materii zachodzącą w organizmie. Każda komórka organizmu jest zdolna do wytwarzania
enzymów.
Enzymy są substancjami białkowymi, ulegają zniszczeniu przy temperaturze 60 °C. Nawet małe ich ilości wywołują duże zmiany w organizmie. Im większa dynamika enzymu, tym wrażliwszy jest on na bodźce zewnętrzne. Enzymy w mleczku pszczelim usprawniają procesy życiowe. W mleczku pszczelim występują: askorbinoksydaza; salicylaza; amylaza; proteaza; katalaza
Kwasy organiczne działają dezynfekcyjnie, a w nieznacznych stężeniach silnie bakteriobójczo. Wzmagają apetyt i trawienie.

Wykorzystanie mleczka pszczelego w lecznictwie.

Obserwując jak duże znaczenie ma mleczko pszczele dla rozwoju matki pszczelej,  jej długowieczności, płodności, jałowości jej jelit itp. Naukowcy rozpoczęli badanie wpływu tego specyfiku na organizm ludzki. Dość szybko potwierdzono jego działanie przeciw bakteriom chorobotwórczym. Choć nigdy przedtem ani dziś medycyna nie uznała oficjalnie mleczka pszczelego za lek, ale nie zaprzecza, że powoduje ono przyspieszenie procesów leczenia i przywracania organizmowi równowagi psychofizycznej. Na ogół jednak mleczko pszczele jest nadal stosowane głównie w medycynie niekonwencjonalnej. Powodem tego są trudności w prowadzeniu badań zmierzających do pełnej identyfikacji chemicznej mleczka pszczelego. Dotychczasowe badania naukowe mleczka pszczelego potwierdziły, że wpływa ono na: zwiększenie poziomu żelaza w surowicy krwi (skuteczność w anemii); powiększenie się ilości i rozmiarów czerwonych ciałek krwi; rozwój nadnercza; przywrócenie wydolności narządów osłabionych w procesie starzenia; poprawę samopoczucia, regenerację komórek organizmu; usuwanie objawów zmęczenia psychiczno-nerwowego i fizycznego, zwiększenie koncentracji; zmniejszanie deficytów niedorozwoju fizyczno-psychicznego u dzieci; regulację ciśnienia krwi i rytmu pracy serca; hamowanie procesów miażdżycowych i zakrzepowo-zarostowych (zapobieganie zawałom mięśnia sercowego i zatorom mózgu); leczenie stanów zapalnych oskrzeli, astmy oskrzelowej, gruźlicy płuc; leczenie choroby wrzodowej żołądka, dwunastnicy; przewlekłych zaparć, stanów zapalnych jelita grubego, wątroby i dróg żółciowych oraz trzustki; leczenie chorób reumatycznych, zwyrodnienie stawów, a także nerwobóli, a u niektórych – w leczeniu migreny; leczenie chorób nerek, stanów zapalnych jajników; poprawienie stanu skóry; przyśpieszenie leczenia ran oparzeniowych, odleżyn, owrzodzeń żylakowych, łojotoku skóry, egzemy, tocznia rumieniowatego, liszajów, świerzbiączki, półpaśćca. Nie ustają badania nad przydatnością mleczka w endokrynologii, seksuologii, neurologii, ginekologii, w chorobach alergicznych i w kosmetyce. Leczenie mleczkiem pszczelim leży w kompetencji przede wszystkim lekarzy apiterapeutów, którzy stosują także wszystkie inne produkty pszczele, jak miód, pyłek kwiatowy, propolis i jad pszczeli. W leczeniu wieku chorób lekarze ci stosują zastrzyki mleczka pszczelego (ampułka zawiera 20 mg mleczka pszczelego) a także preparaty sporządzone na bazie tego specyfiku, np. syropy, kapsułki, tabletki, tonikum, jak również samo mleczko. W produkcji preparatów sporządzanych na bazie mleczka pszczelego przodują Chiny, Japonia, Niemcy, Rumunia, Włochy, Czechy, Słowacja i Francja.

Kuracje.

Kuracje mleczkiem pszczelim przeprowadza się przez 40 dni z 1 -3 miesięcznymi przerwami. Czas trwania kuracji uzgadnia się z lekarzem. Do kuracji zaleca się używać mleczko zmieszane z miodem kwiatowym w stosunku 1 g mleczka na 100 g miodu kwiatowego lub 1 g mleczka na 250 g miodu kwiatowego, w zależności od stopnia zaawansowania choroby i wieku kuracjusza. Dorośli winni przyjmować jeden raz dziennie 1,5 łyżeczki takiej mieszanki godzinę przed śniadaniem lub dwie godziny po kolacji, a dzieci połowę dawki zalecanej dorosłym. Kurację można też przeprowadzić stosując mleczko – po przepłukaniu ust wodą – pod język jeden raz dziennie, na pół godziny przed śniadaniem, około 100 mg świeżego mleczka, lub odpowiednią ilość mleczka liofilizowanego. Pod językiem należy je przetrzymywać do 5 minut. W tym czasie mleczko wchłaniane jest przez błonę śluzową jamy ustnej do krwi, z ominięciem żołądka, którego soki trawienne niszczą niektóre aktywne enzymy zawarte w mleczku. Kuracja winna trwać – podobnie jak kuracja mieszanką mleczko +miód -40 dni. Można ją powtarzać z przerwami 1-6-miesięcznymi. Stosuje się też mleczko pszczele w pastylkach – jedno opakowanie zawiera 20 pastylek, każda z nich – 0,05 g mleczka. Przy zażywaniu mleczka pszczelego można stosować równocześnie leki farmakologiczne, nie wolno natomiast używać wówczas alkoholu.

Mleczka pszczelego nie powinni stosować:
1. Osoby na nie uczulone. Stosowanie mleczka pszczelego może u niektórych osób spowodować uczulenie, objawiające się zaburzeniami przewodu pokarmowego, sennością, zawrotami głowy, zaś przy zewnętrznym stosowaniu zmianami skórnymi.
2. Cierpiący na chorobę Addisona.
3. Niektórzy chorzy na astmę oskrzelową ( przy tym schorzeniu należy ostrożnie rozpoczynać kurację tym specyfikiem).

Mleczko pszczele w kosmetyce.

Bogactwo zawartych w mleczku pszczelim witamin czyni je doskonałym środkiem do pielęgnacji skóry. W tym celu przyrządza się krem kosmetyczny; około 40-60 mg mleczka zmieszanego z 100 g substancji stanowiącej masę podstawową kremu, dodając do niego nieco patoki (płynnego miodu) i sproszkowanego propolisu. Wygładza on skórę i odmładza naskórek.

Do pielęgnacji skóry stosuje się też płyny kosmetyczno-odżywcze preparowane na bazie mleczka pszczelego. W produkcji środków kosmetycznych opartych na mleczku pszczelim przodują: Rmnunia i Francja. Znane preparaty to: Apivit, Apistimul dla doroslych i dzieci, Melipropolen, Apistimul, Urtica, Apistimul Urtica forte.

Źródło: Ferdynand Jaśko –„Pszczoły leczą”