Miód pszczeli –produkt wytworzony przez pszczoły

z nektaru roślin, ze spadzi (spadź – lepka słodka ciecz wydzielana przez mszyce i czerwce) lub z obydwu tych surowców.

Oficjalna klasyfikacja miodów ogranicza się jedynie do miodów w obrocie handlowym i uznaje ich podział na trzy typy: nektarowe, spadziowe i nektarowo-spadziowe (mieszane). Wśród miodów nektarowych rozróżnia się miody wielokwiatowe oraz 6 miodów jednoodmianowych (akacjowy, gryczany, koniczynowy, lipowy, rzepakowy i wrzosowy). Nieoficjalna klasyfikacja miodów jest bogatsza i bardziej urozmaicona: dzieli się je nie tylko w zależności od źródła pożytku (gatunku roślin nektarujących), ale również konsystencji, barwy, czasu i miejsca zbioru, a także sposobu pozyskiwania.

Miód płynny (patoka) jest przezroczysty (kryształy niewidoczne). Miody skrystalizowane (krupiec) mogą mieć konsystencję drobnoziarnistą, mazistą, średnioziarnistą, galaretowatą, krupkowatą, gruboziarnistą. Szybkość krystalizacji miodu jest uzależniona od stosunku glukozy do fruktozy (cukry proste) w miodzie. Miody z stosunkowo dużą ilością glukozy krystalizują szybciej (miód rzepakowy) od miodów zawierających większe ilości fruktozy (miód akacjowy).

Ze względu na barwę rozróżnia się miody jasne, ciemne i miody o wszelkich odcieniach żółtego do brązowego i brunatno-zielonego. Kolor miodu zależy od pochodzenia nektaru i spadzi. Miody spadziowe są na ogół ciemne brunatne ale i zielono-żółte. Jasne miody żółtawe zwykle pochodzą ze zbioru nektarów z kwiatów roślin łąkowych, krzewów owocowych, jak maliny, jeżyny itp., z drzew owocowych i innych takich jak lip, klonów, akacji.

Zapach miodu pszczelego jest uzależniony od gatunku rośliny z której czerpany był nektar. Substancje aromatyczne określane jako olejki eteryczne pochodzą z nektaru różnych roślin i wykazują dużą odrębność. Zależnie od pochodzenia miodu substancje te występują w różnych ilościach i bardzo różnych zestawieniach. W miodach można wyróżnić 50 różnych substancji aromatycznych. Substancje zapachowe odznaczają się dużą lotnością dlatego miody dłużej przechowywane i ogrzewane tracą częściowo swój aromat.

Smak miodu zależy od pochodzenia miodu i może być: bardzo słodki, słodki, mało słodki, łagodny, ostry, gorzkawy, gorzki, lekko mdły, mdły, korzenny, lekko żywiczny, charakterystyczny. Pszczelarze często określają pozyskany miód według położenia pasieki, a więc górski, leśny, łąkowy, spadziowy z drzew liściastych, iglastych, lub według czasu miodobrania: wczesny, wiosenny, majowy, lipcowy, jesienny, późny, późnojesienny. Z uwagi na sposób pozyskiwania, oprócz najczęściej spotykanego miodu patoki i krupca, produkowane są miody sekcyjne, plastrowe, cięte i plastrowe zatapiane w miodzie.

Uśredniony skład chemiczny miodów: woda 17,20%, glukoza 31,28%, fruktoza 38,19%, inne cukry inwertowane 7,31%, sacharoza i inne wielocukry 2,81%, kwasy 0,57%, białka 0,26%, substancje mineralne 0,17%, pozostałe składniki 2,21% (inhibina, barwniki, enzymy, hormony i witaminy).

Przechowywanie miodu powinno się odbywać w pomieszczeniach suchych, ciemnych (światło niszczy substancję bakteriobójczą) i pozbawionych obcych zapachów (miody są higroskopijne chłoną wilgoć i obce zapachy, które mogą całkowicie zepsuć smak miodu), zabezpieczone przed owadami, najlepiej w temperaturze 8-10ºC (dopuszczalna temperatura 4-20°C ). Przechowywanie miodu w zbyt ciepłym miejscu sprzyja jego fermentacji. Miód jest substancją czynną chemicznie dlatego powinien być przechowywany w opakowaniach szczelnych, które nie wpływają na zmianę smaku, zapachu i chemicznego składu produktu (np.: szklane słoje, lub konwie powleczone od środka lakierem spożywczym). Zupełnie dojrzały miód jest produktem bardzo trwałym i może być przechowywany przez wiele lat. Traci wtedy jedynie na aromacie i aktywności zawartych w nim enzymów. Miodu nie należy nigdy ogrzewać do temperatury wyższej niż 40°C gdyż w wyższej temperaturze bardzo szybko giną biologicznie czynne składniki miodu.

Lecznicze właściwości miodu znane były już przed tysiącami lat. Miód jako lek stosowali starożytni Egipcjanie, Asyryjczycy, Grecy, Rzymianie a pierwszy pisemny dokument o używaniu miodu jako leku pochodzi z przed prawie 4 tysięcy lat. Od najdawniejszych czasów wchodzi w skład receptur aptekarskich i używany jest w medycynie ludowej. Miód bywa stosowany z powodzeniem w leczeniu chorób: skóry i błon śluzowych, układu krążenia, wątroby, układu nerwowego, układu oddechowego, układu pokarmowego, układu moczowego a także w stanach ogólnego wyczerpania i wycieńczenia organizmu. Jest też uznanym środkiem w zmniejszaniu skutków toksycznych w organizmie po nadużyciu alkoholu, kawy, tytoniu. Uzyskuje się też poztywne wyniki przy leczeniu apatii czy wyczerpania psychicznego. Podobnie jak większość ziół leczniczych działa on powoli i wymaga długiego okresu stosowania. Nie wykazuje szkodliwego działania ubocznego, chociaż były spotykane wypadki uczulenia na miód.

Miód ma bardzo cenne właściwości odżywcze. Należy do pokarmów łatwo przyswajalnych dla człowieka. Cukry proste wchłaniane są już w górnych odcinkach dróg pokarmowych (od jamy ustnej do żołądka), toteż miód powinno się spożywać w połączeniu z innymi produktami , aby jak najdłużej był tam przetrzymywany. Uważa się, że miód powinien być spożywany przy każdym zaburzeniu działania układu trawiennego. Nie zakwasza on organizmu, przeciwdziała ostrej fermentacji, a wolne kwasy w nim zawarte ułatwiają przyswajanie tłuszczów. Szczególne znaczenie ma miód w żywieniu dzieci i ludzi starszych. Stałe spożywanie miodu przez dzieci przyczynia się do szybkich przyrostów masy ciała, wzmożonego rozwoju umysłowego i zwiększonej odporności na choroby. Miód pszczeli szczególnie zalecany jest dla ludzi wyczerpanych pracą fizyczną lub umysłową.

Wybrane sposoby dawkowania miodu przy leczeniu różnych chorób.

Profilaktycznie.

Niektórzy lekarze twierdzą, że każdy starszy człowiek po 70 roku życia powinien jadać dziennie na czczo 2 łyżeczki miodu (miód w płaskiej łyżeczce od herbaty waży około 7 g) rozpuszczonego w ½ szklance ciepłej wody (do 40°C). Tę konieczność uzasadniają tym, że stary ustrój nie produkuje inwertazy (inwertaza jest enzymem, dzięki któremu sacharoza ulega inwersji na cząsteczki glukozy i fruktozy) a ta występuje tylko w miodzie nie ogrzanym . Twierdzą też, że ranne spożywanie miodu zastępuje dożylne wstrzyknięcie glukozy. Miód należy do artykułów spożywczych, które powinny bezwzględnie wchodzić w skład codziennych posiłków dzieci i młodzieży, przy czym forma, w jakiej zostaje spożywany, powinna być możliwie urozmaicona. Dzieci chętnie jedzą miód z chlebem, ale można go dodawać do ciepłego mleka lub przygotować napój z wody (przegotowanej), miodu i cytryny. Szczególnie dzieci wątłe powinny otrzymywać miód regularnie, dwa razy w ciągu dnia. Dzieci w wieku od 5 do 12 lat mogą spożywać około 15-40 g miodu dziennie. Stałe spożywanie miodu naturalnego przez dzieci przyczynia się u nich do szybkich przyrostów na wadze, wzmożonego rozwoju umysłowego i zwiększonej odporności organizmu na choroby. Również dla ludzi dorosłych miód pszczeli jest cennym produktem odżywczym, zwłaszcza dla ludzi wyczerpanych praca fizyczną czy umysłową.

Przeziębienia.

Najlepsze rezultaty osiąga się we wstępnej fazie choroby. Miód może być stosowany samodzielnie, jak i w połączeniu z innymi produktami odżywczymi i leczniczymi. W chorobach tych wykorzystuje się właściwości napotne miodu, zwłaszcza lipowego, które wzmagają się po podaniu z ciepłym (do 40°C) naparem kwiatu lipowego. Dobre rezultaty daje również miód rozpuszczony w ciepłej wodzie (aktywność antybiotyczna miodu rozpuszczonego w ciepłej wodzie wzrasta od 6 do 220 razy, tak przygotowany miód jest stosunkowo nietrwały i należy go chronić przed promieniowaniem słonecznym oraz nie ogrzewać -temperatura i promienie słoneczne niszczą jego właściwości antybiotyczne), herbacie z cytryną lub ciepłym mleku. Można go także stosować z sokami owocowymi i warzywnymi. Miód wykazuje szczególnie korzystne działanie w połączeniu z naparami z surowców zielarskich o działaniu napotnym, przeciw zapalnym, osłaniającym i wykrztuśnym.

Choroby serca i naczyń.

Najczęściej w chorobach serca i naczyń przyjmuje się 1-2 płaskie łyżki stołowe (miód w płaskiej stołowej łyżce waży około 20 g) miodu 3 razy dziennie po rozpuszczeniu w ½ szklanki ciepłej wody (do 40°C). Najlepiej jest przyjmować miód na 1-2 godziny przed lub 2-3 godziny po posiłku. Czas trwania leczenia wynosi przeciętnie 1-2 miesiące. Osoby nie tolerujące bezpośredniego spożywania miodu mogą go rozpuszczać w przegotowanym i ostudzonym mleku.

Nadciśnienie i miażdżyca naczyń wieńcowych.

Miód zmieszany w równych częściach z sokiem ze świeżych warzyw (buraki, marchew, chrzan) pije się po pół szklanki, 3-4 razy dziennie przed jedzeniem, w ciągu 2 miesięcy. Sposób ten traktuje się jako uzupełniający właściwe leczenie.

Układ oddechowy.

Zazwyczaj w chorobach układu oddechowego miód przyjmuje się doustnie w ilości 4-6 łyżek stołowych dziennie, w 3 dawkach. Dzieciom podaje się odpowiednio mniejszą ilość, na ogół 3-6 łyżeczek od herbaty na dobę. Najczęściej miód przyjmuje się po rozpuszczeniu w ciepłej wodzie (do 40°C), mleku lub herbacie z cytryną, w proporcji 1-2 łyżki stołowe na szklankę płynu, na godzinę przed jedzeniem. Powyższą kurację stosuje się przez okres 1-2 miesięcy i powtarza po upływie miesiąca (2-3 razy w ciągu roku).

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zapalenie żołądka.

Leczenie prowadzi się najczęściej w okresie 1,5-2 miesięcy, dawkami od 100 do 200 g (od 5 do 10 płaskich łyżek stołowych) miodu dziennie. Powyższą dawkę należy rozdzielić na 3 części i zażywać według schematu: rano i wieczorem po 30-60 g, w ciągu dnia 40-80 g, na 1,5-2 godziny przed posiłkiem rannym i popołudniowym oraz 3 godziny po kolacji. Miód należy rozpuścić w ½ lub całej szklance ciepłej wody (do 40°C). W wyniku leczenia uzyskuje się zmniejszenie bólu, pobudliwości nerwowej, polepszeni snu, a w przypadku nadkwaśności dodatkowo ustąpieni nudności i zgagi. Miód działa korzystniej po rozpuszczeniu go w naparach z surowców zielarskich takich jak kwiat nagietka, ziele dziurawca, kwiat i liść podbiału i nasiona lnu.

Choroby wątroby i dróg żółciowych.

W tych chorobach miód stosuje się samodzielnie lub łącznie z podstawową terapią leczniczą . Najczęściej przyjmuje się go w ilości 1-2 łyżek stołowych 3 razy dziennie, na 1-1,5 godzin przed jedzeniem, po rozpuszczeniu w ½ szklanki wody, soku jabłkowego lub naparu z surowców zielarskich. Dzieciom podaje się miód 3 razy dziennie po łyżeczce od herbaty (maksymalnie 30g dziennie). Czas leczenia wynosi 2-3 miesiące, a po 1-2 –miesięcznej przerwie terapię można kontynuować. W niektórych schorzeniach wątroby i dróg żółciowych stosuje się miód połączony w równych częściach z sokiem cytryny i olejem z oliwek, 3 razy dziennie po łyżeczce stołowej, przed jedzeniem. Po zażyciu tego preparatu wskazane jest położenie się na prawym boku na 25-30 minut celem szybszego przedostania się jego składników do jelit.

Powyższe informacje zaczerpnięto z: „Encyklopedia pszczelarska” –praca zbiorowa, PWRiL W-wa 1998; „Leczenie produktami pszczelimi” –B. Kędzia, E. Hołderna-Kędzia, PWRiL W-wa 1994; „Produkty pszczele i przetwory miodowe” –M. Wojtacki, PWRiL W-wa 1988; „Pszczoły i ludzie” –Irena Gumowska, W-wa, Warta 198; „Psz1994; „Pszczoły leczą” –Ferdynand Jaśko, AW-U „Emilia” Kraków 1997rok; „Naturalne leki z ula” –B. Kędzia, E. Hołderna-Kędzia, PTNSP „APIS”1992.