Pyłek pszczeli

Pyłek pszczeli, jest to właściwie pyłek kwiatowy, ale zebrany przez pszczoły i uformowany w małe kulki zwane obnóżami. Obnóża nie są czystym pyłkiem, ale pyłkiem kwiatowym zmieszanym z nektarem, miodem lub śliną pszczół. Dzięki temu może być on formowany przez pszczoły w grudki i przenoszony do ula na odnóżach tylnych. Pyłek pszczeli jest bardzo bogatym źródłem białka, minerałów i witamin. Taki skład chemiczny pyłku jest całkowicie zrozumiały, ponieważ jest on męskimi komórkami rozrodczymi kwiatów i ma za zadanie zbudować nową roślinę. Pyłek kwiatowy powstaje w komórkach pyłkowych pylników roślin nasiennych w postaci mikroskopijnych ziaren o wymiarach 0,0025—0,25 mm (2,5—250 µm). W pojedynczym ziarnie pyłku znajdują się dwie komórki, większa zwana wegetatywną i mniejsza — generatywną, z której poprzez podział wytwarzane są komórki plemnikowe. Ziarno pyłku otoczone jest dwuwarstwową ścianą komórkową, cieńszą — intyną (ściana wewnętrzna) i grubszą — egzyną (ściana zewnętrzna). Egzyna ze względu na zawarte w niej sporopolleniny odznacza się dużą odpornością na działanie czynników fizykochemicznych. Dodatkowo na jej powierzchni znajdują się liczne pory i bruzdy oraz warstwa balsamu, ułatwiające przyczepianie się pyłku do ciała pszczoły. Ziarna pyłku w zależności od rośliny, z której pochodzą, różnią się kształtem, barwą, wielkością i ciężarem. Kształty pojedynczych ziarn są różnorodne: kuliste, walcowate, dzwonkowate, trójkątne, kolczaste. Ich masa wynosi od kilkunastu do kilkudziesięciu mikrogramów. Większość pyłków roślinnych składa się z poje­dynczych ziaren, niekiedy jednak zawierają większą liczbę ziaren. Barwa pyłku, od jasnożółtej do czarnej, jest cechą charakterystyczną danej rośliny. Najczęściej spotyka się pyłek żółty i jasnobrązowy o różnych odcieniach. Pyłek kwiatowy znajdujący się w woreczkach pyłkowych ma postać delikatnego, mączystego proszku, który w wyniku działalności pszczół ulega naturalnemu procesowi granulowania. Ładunki pyłku noszą nazwę obnóża pyłkowego, który po przeniesieniu do ula i złożeniu w komórkach plastra ulega przy udziale pszczół zakonserwowaniu. Ta forma pyłku zwana jest pierzgą lub chlebem pszczelim. Magazynowany w ten sposób pyłek stanowi podstawowe źródło białka dla prawidłowego rozwoju rodziny pszczelej. Do pozyskiwania obnóży, pyłkowych służą specjalne urządzenia, zwane poławiaczami pyłku. Pszczoły przeciskając się przez specjalną przegrodę poławiacza pyłku tracą część obnóży, które osypują się do specjalnych pojemników. Za jednym razem pszczoła przynosi do ula około 12-20 mg pyłku (przeciętna masa pary obnóży), co zależne jest głównie od rodzaju pyłku, czynników atmosferycznych, pory roku i odległości źródła pożytku od gniazda. Pyłek kwiatowy można zbierać także bezpośrednio z roślin, otrząsając dojrzałe kwiatostany, z tym, że w porównaniu z obnóżami czy pierzgą, jest on pyłkiem o znacznie mniejszej wartości.

Wartości zdrowotne pyłku.

Pyłek stanowi bardzo cenną odżywkę uzupełniającą dzienne racje żywnościowe w aminokwasy, biopierwiastki i witaminy. Pobudza apetyt, reguluje przemianę materii, doprowadza do spadku wagi osób otyłych, wzmacnia organizm, zwiększa liczbę czerwonych ciałek krwi oraz zwiększa poziom żelaza w surowicy krwi. Wykazuje właściwości detoksykacyjne. Pyłek eliminuje lub zmniejsza szkodliwe oddziaływanie szeregu czynników chemicznych. Dzięki swojej dużej wartości biologicznej może być wykorzystywany u dzieci w różnych chorobach wywołanych zaburzeniami w odżywianiu, brakiem apetytu czy opóźnionym rozwojem. W przypadku dzieci anemicznych pyłek kwiatowy wpływa na przyrost czerwonych ciałek krwi, poprawia również ich ogólny stan zdrowia. Poleca się go ludziom dorosłym, rekonwalescentom i osobom wykonującym ciężką pracę fizyczną. Badania wykazują, że pyłek kwiatowy ma duże znaczenie dla schorzeń  przewodu pokarmowego. Reguluje procesy trawienne, m.in. łagodzi skutki ostrych zaparć. Wpływa na wielkość i skład flory bakteryjnej przewodu pokarmowego. Wyciągi z pyłku kwiatowego mają silne działanie przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybicze. Pyłek jest skuteczny w leczeniu stanów zapalnych jamy ustnej, szczególnie gdy jest użyty razem z propolisem. W przewodzie pokarmowym pyłek niszczy lub wstrzymuje działalność bakterii chorobotwórczych. Pyłek jest stosowany przy rozstroju żołądka. Wspomaga leczenie silnych zaparć. Przynosi poprawę w niektórych biegunkach. Wspomaga leczenie choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, zmniejsza krwawienia. Dzięki właściwościom detoksykacyjnym działa ochronnie na tkankę wątroby, wspomagając jej odbudowę. Dlatego można go stosować w stanach zapalnych wątroby (ostrym i przewlekłym). Kuracje pyłkowe obniżają w surowicy krwi aktywność aminotransferazy alaninowej i asparaginianowej, fosfatazy alkalicznej i bilirubiny. Pyłek kwiatowy łagodzi i zmniejsza objawy głodu alkoholowego, dlatego też  stosuje się go w leczeniu alkoholizmu. Wykazuje działanie uspokajające. Pyłek pszczeli poprawia psychiczne samopoczucie człowieka. Zmniejsza nerwowość, rozdrażnienie, wzmacnia system nerwowy osłabiony na skutek stresu lub przepracowania. Wspomaga leczenie depresji, umożliwia obniżenie dawek preparatów antydepresyjnych. Wspomaga także leczenie nerwic wegetatywnych. Zwiększa ukrwienie tkanki nerwowej, podwyższa sprawność psychiczną i koncentrację. Działa wzmacniająco na naczynia krwionośne. Dzięki zawartości rutyny zapobiega ich pękaniu, a w szczególności najdrobniejszych naczyń. Poprawia krążenie, przeciwdziałając zmianom miażdżycowym naczyń mózgowych. Można go używać w profilaktyce wylewów krwi do mózgu. Obniża poziom lipidów (trójglicerydów i cholesterolu) oraz hamuje agregację (zlepianie) płytek krwi. Wspomaga leczenie stanów pozawałowych. Wspomaga leczenie nadciśnienia, zaburzeń krążenia obwodowego. Podnosi odporność organizmu na zakażenia zwiększając ilość przeciwciał. Przyjmowanie profilaktyczne pyłku zapobiega występowaniu chorób przeziębieniowych oraz grypy. Dotyczy to szczególnie ludzi starszych. W przypadku zachorowania skraca czas leczenia i łagodzi przebieg infekcji. Pyłek pszczeli wspólnie z miodem może służyć do leczenia chorób alergicznych. Stosowanie pyłku wspólnie z miodem skutecznie leczy katar sienny, astmę lub znacznie łagodzi ich objawy. Wyciągi z pyłku wykazują lecznicze działanie w schorzeniach gruczołu krokowego. Na międzynarodowym Kongresie Pszczelarskim w Bukareszcie zalecano propagowanie profilaktycznego zażywania pyłku przez mężczyzn powyżej 40. roku życia. We Francji, Szwajcarii i Szwecji prowadzone są badania nad leczniczym działaniem pyłku na to schorzenie i doniesienia są pozytywne. W naszej medycynie ludowej leczenie prostaty pyłkiem jest stosowane od dawna. W początkowym stadium choroby hamuje ją zmniejszając jednocześnie możliwość wystąpienia nawrotów. Wyciągi z pyłku kwiatowego zwiększają wydzielanie insuliny. Pyłek spożywany przez chorych na cukrzycę skutecznie pomaga obniżyć poziom cukru we krwi. U większości chorych pyłek powoduje znaczny przyrost krwinek czerwonych, hemoglobiny oraz wzrost poziomu żelaza w surowicy krwi. Odgrywa dużą rolę w neurohormonalnej regulacji procesów płciowych, poprawiając spermatogenezę u mężczyzn i owogenezę u kobiet oraz zapobiega poronieniom.

 

Jak spożywać pyłek pszczeli?

Na spożywanie pyłku pszczelego jest wiele sposobów. Do najbardziej popularnych należy mieszanie go z miodem, jednak można go jeść również z sokiem, mlekiem, dżemem lub twarożkiem. Warto wiedzieć, że niektóre odmiany pyłku posiadają gorzki posmak, dlatego łatwiej jest go przyjmować z dodatkiem słodkich domieszek. Podczas mieszania z miodem, konfiturami i innymi substancjami należy zachować proporcje od 1:1 do 1:4. Bardzo ważne jest rozdrabnianie pyłku. Dzięki tej czynności nasz organizm lepiej go przyswaja. Pyłek kwiatowy najlepiej przyjmować zanim zostanie on ususzony, ponieważ do tego czasu dzięki swojej postaci rozpływa się w ustach. Jednak pamiętajmy, żeby pochodził prosto ze zbioru. Pyłek w wysuszonej postaci zawiera twardą otoczkę, powstaje ona w naturalny sposób podczas suszenia, dlatego aby organizm go prawidłowo przyswoił, należy go długo przeżuwać, dobrym sposobem jest również zmielenie go lub sproszkowanie. Kolejnym sposobem, dzięki któremu możemy zmiękczyć wysuszony pyłek, jest zalanie go lekko podgrzaną wodą, mlekiem, sokami owocowymi lub warzywnymi  w proporcjach 1/2 lub 1/3 szklanki (najlepsza temperatura  to do 45 stopni). Pyłek należy pozostawić na kilka godzin do czasu, aż spęcznieje. W środowisku wodnym ziarna pyłku pęcznieją i po 2-3 godzinach pękają uwalniając swoją zawartość. W tym miejscu należy podkreślić, że pyłek kwiatowy nie rozdrobniony, dokładnie żuty przed połknięciem, jest wykorzystywany przez nasz organizm w około 10-15%. Po rozdrobnieniu mechanicznym lub napęcznieniu i pęknięciu ziaren, dostępność składników biologicznych pyłku wzrasta od 60 do 80%.  

 

Przykładowe kuracje pyłkiem pszczelim.

Zgodnie z zasadami pyłek pszczeli powinno się przyjmować 3 razy w ciągu dnia, od 30 minut do 2 godzin przed posiłkiem. Dodatkowo, aby kuracja przyniosła prawidłowe efekty, musi ona trwać od 1 do 3 miesięcy i być powtarzana nawet kilka razy w ciągu roku. Należy pamiętać, aby po każdym zakończonym cyklu leczniczym stosować przerwę. Najlepszy moment na rozpoczęcie kuracji to jesień i wiosna. Jesienią uodparnia ona organizm przed zimowymi przeziębieniami, a wiosną działa wzmacniająco oraz uzupełnia niedobory witamin i mikroelementów.

 

Jak dawkować pyłek?

Zaleca się przyjmować pyłek pszczeli 3 razy dziennie pół godziny przed jedzeniem. Pyłek należy rozmieszać z miodem, mlekiem lub wodą, a następnie dokładnie przeżuwać przed połknięciem dla zwiększenia przyswajalności pyłku.

Przykładowe dawki dzienne:

• dzieci 3-5 lat 10 g pyłku (dwie łyżeczki od herbaty),
• dzieci 6-12 lat 15 g pyłku, (trzy łyżeczki od herbaty),
• dzieci powyżej 12 lat i dorośli 20 g pyłku, (cztery łyżeczki od herbaty)
• dorośli leczniczo 30-40 g pyłku, (dwie łyżki stołowe).

 

Źródła:

Praca zbiorowa: Encyklopedia pszczelarska; Kędzia, E. Hołderna-Kędzia: Leczenie produktami pszczelimi;  Hołderna-Kędzia, B. Kędzia: Leki z pasieki; Jaśko: Pszczoły leczą; Wojtacki: Produkty pszczele i przetwory miodowe; www.jedzpij.pl; www.pasieka.rostkowski;  pierzga .mleczkopszczele.com; www.wcinaj-miod.pl/jak-spozywac-pylek-pszczeli.